Η Σοφία ίσιωσε το σκούρο μπλε φόρεμά της, που είχε ράψει η ίδια κατά τη διάρκεια των μακρών χειμερινών βραδιών. Το ύφασμα ήταν απλό, η γραμμή καθαρή, σχεδόν αυστηρή — ένα ρούχο στο οποίο είχε επενδύσει υπομονή και ελπίδα. Πίσω της, ο Μαρκ έφτιαχνε τη γραβάτα του, ρίχνοντας ανήσυχες ματιές στο ρολόι.
— Σοφία, αργούμε. Σε παρακαλώ… θυμήσου τη συμφωνία μας, ψιθύρισε. Μην αφήσεις να σε προκαλέσουν.
Τα γενέθλια της Ελεονόρα Βικτόροβνα — εβδομήντα χρόνια — δεν υποσχέθηκαν γιορτή, αλλά εξέταση. Η πεθερά, επιβλητική με το μπορντό και το χρυσό της, καθόταν στην κεφαλή του τραπεζιού στο φωτεινό εστιατόριο. Όταν είδε τον γιο της, τον κάλεσε δίπλα της και έστειλε τη Σοφία, με μια χαριτωμένη και ψυχρή κίνηση, στο άκρο του τραπεζιού. Ο Μαρκ δίστασε για μια στιγμή, αλλά εκείνη του έβγαλε απαλά το χέρι από τον ώμο και πήγε χωρίς να διαμαρτυρηθεί.
Στη θέση της, μια ηλικιωμένη γυναίκα, η Άννα Σεργκέεβνα, και ένα νεαρό ζευγάρι, ο Άρτεμ και η Χριστίνα, την υποδέχτηκαν με χαμόγελα. Η Χριστίνα θαύμασε το φόρεμά της. Η Σοφία ευχαρίστησε, διατηρώντας το λεπτό νήμα της αξιοπρέπειας της. Οι καλεσμένοι επαινούσαν την εορτάζουσα για την καριέρα της και τις λαμπρές υποθέσεις της, ενώ η φωνή της Ελεονόρας γέμιζε την αίθουσα, σίγουρη και θεατρική.
Το πρώτο χτύπημα ήρθε σαν ένα αστείο που ειπώθηκε δυνατά, «για να το ακούσουν όλοι»: η Σοφία «από μέρη όπου οι αγελάδες αρμέγονται πιο δυνατά από ό,τι ακούγονται οι ειδήσεις». Σιωπή. Ο Μαρκ κοκκίνισε. Η Ελεονόρα χαμογέλασε ικανοποιημένη, σαν να είχε κάνει μια αθώα παρατήρηση. Ακολούθησε μια χιονοστιβάδα από μικρά καρφιά: τρόποι, μαχαιροπίρουνα, «συνήθειες του περιβάλλοντος». Η Χριστίνα τόλμησε μια ντροπαλή διαμαρτυρία. Η Άννα ζήτησε τακτ. Η Ελεονόρα επιμείνει ακόμα πιο σκληρά στο δικαίωμα που είχε απονείμει στον εαυτό της να «λέει την αλήθεια» την ημέρα της.
Όταν έφτασε το κύριο πιάτο, η πεθερά δάγκωσε επιδεικτικά ένα μεγάλο κομμάτι κοτόπουλο, σχολίασε περιφρονητικά την «ξηρότητα» του και ξαναέβαλε το μαχαίρι στην πληγή: «Στο χωριό μαγειρεύουν καλύτερα, έτσι δεν είναι, Σοφία;»
Στη συνέχεια, με ένα λύκο χαμόγελο, έφαγε το κόκαλο μέχρι να μείνει μόνο το λευκό και το πέταξε, με μια υπολογισμένη κίνηση, ακριβώς στο πιάτο της νύφης της. Οι πιτσιλιές λέρωσαν το τραπεζομάντιλο και η αίθουσα πάγωσε. Η Σοφία έβαλε ήσυχα τα μαχαιροπίρουνα, σκούπισε τις άκρες των δακτύλων της και σηκώθηκε.
Δεν υπήρχε οργή στο πρόσωπό της, αλλά μια σιωπηλή, κουρασμένη διαύγεια. Η φωνή της ήταν καθαρή, χωρίς τρέμουλο:
— Το φαγητό στο χωριό μπορεί να είναι απλό, Ελεονόρα Βικτόροβνα, αλλά είναι ειλικρινές. Δεν έχει θέση για ψεύτικα και επιδεικτικά. Σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει εδώ σήμερα.
Μερικά κεφάλια κούνησαν ακούσια. Ο Μαρκ κατάπιε το σάλιο του, σαν να είχε μικρύνει μέσα στο κοστούμι του. Η Σοφία πήρε την τσάντα της και κατευθύνθηκε προς την πόρτα. Στο κατώφλι γύρισε μόνο προς τον σύζυγό της:
— Τα λέμε στο σπίτι. Όταν τελειώσεις να γιορτάζεις αυτό που θα έπρεπε να είναι γιορτή.
Η πόρτα έκλεισε με ένα απαλό κλικ, σαν καταδίκη. Πίσω της, η «μαγεία» είχε σπάσει: αναγκαστικές συζητήσεις, ανιαρές προπόσεις, βλέμματα κατεβασμένα στα πιάτα. Η Ελεονόρα προσπάθησε να αναζωογονήσει την ατμόσφαιρα με έναν εκνευρισμένο τόνο, αλλά κανείς δεν πίστεψε το θέαμα.
Η Σοφία βρισκόταν ήδη στο νυχτερινό λεωφορείο, με το μέτωπό της στο κρύο παράθυρο. Τα φώτα της πόλης έλιωναν σε κίτρινες γραμμές. Μέσα της, στη θέση του πόνου, ανέβηκε μια συμπαγής, ανακουφιστική ησυχία. Σαν ένα παλιό, ανώνυμο βάρος να είχε γίνει σκόνη. Δεν ένιωθε θρίαμβο, αλλά την αρχή μιας νέας δύναμης — εκείνη την πυκνή ηρεμία που έρχεται μετά την επιλογή.
Στο λεπτό χορτάρι αυτής της ηρεμίας, η αλήθεια ήταν απλή: η αξιοπρέπεια δεν διαπραγματεύεται, και η αγάπη που απαιτεί σιωπή μπροστά στην ταπείνωση παύει να είναι αγάπη. Όταν το λεωφορείο στράφηκε στο σκοτεινό λεωφόρο, η Σοφία σηκώθηκε απαλά από το κάθισμά της, σαν το ρούχο που είχε ράψει στο σπίτι να της είχε φορέσει, μια για πάντα, ένα άλλο ένδυμα: τη δική της ελευθερία.
